मुंबई: पहिली स्वदेशी युद्धनौका आयएनएस विक्रांत आज २ सप्टेंबर रोजी भारतीय नौदलात दाखल झाली आहे. पंतप्रधान मोदींच्या उपस्थितीत भारतीय नौदलातील दुसरी विमानवाहू युद्धनौका विक्रांत भारतीय नौदलाकडे सोपवण्यात आली. ४० हजार टन विमानवाहू युद्धनौका बनविण्यासाठी २०,००० कोटींचा खर्च करण्यात आला आहे. नवीन आयएनएस विक्रांत ही भारतात बनवलेली पहिली विमानवाहू युद्धनौका आहे. अशा ४० हजार टन विमानवाहू युद्धनौका बनवण्यास सक्षम असलेल्या जगातील ६ मोठ्या देशांच्या यादीत भारताचा समावेश झाला आहे. तर हि स्वदेशी युद्धनौका बनविण्यासाठी जे पेशल ग्रेड स्टील आवश्यक होतं, त्याची निर्मिती देखोली भारतात करण्यात आली आहे. या स्टील निर्मितीबद्दल अधिक जाणून घेऊया.
समुद्राच्या लाटांवर तरंगणाऱ्या जहाजात (Naval Ship) विशेष दर्जाचे स्टील वापरले जाते. तांत्रिक भाषेत त्याला डीएमआर ग्रेड स्पेशालिटी म्हणतात. हे देशातच महारत्न सरकारी कंपनी सेल (Steel Authority of India Limited) ने डीएमआर एल आणि इतर काही संस्थांच्या मदतीने विकसित केले आहे. असे स्टील बनवण्याची क्षमता जगातील मोजक्या देशांकडेच आहे. भारताची पहिली स्वदेशी विमानवाहू वाहक (IAC-1) नौदलात INS विक्रांत म्हणून दाखल होणे हा एक निश्चित क्षण आहे. स्वदेशी बनावटीची आणि बांधण्यात आलेली पहिली विमानवाहू युद्धनौका, INS विक्रांत ‘ब्लू वॉटर नेव्ही’ म्हणून देशाची स्थिती मजबूत करेल – जागतिक पोहोच आणि खोल समुद्रात काम करण्याची क्षमता असलेली सागरी शक्ती.
स्वदेशी विमानवाहू वाहक (IAC) ‘विक्रांत’ बद्दल:
IAC-1 विक्रांतची रचना भारतीय नौदलाच्या नौदल संचालनालयाने (DND) केली आहे. ते कोचीन शिपयार्ड लिमिटेड (CSL) येथे बांधले जात आहे, जे शिपिंग मंत्रालयाच्या अंतर्गत सार्वजनिक क्षेत्रातील शिपयार्ड आहे.
IAC-01 विक्रांतची प्रमुख वैशिष्ट्ये:
विक्रांत ही भारतातील पहिली विमानवाहू युद्धनौका आहे ज्याची रचना आणि निर्मिती केली गेली आहे. त्यात 76 टक्क्यांहून अधिक साहित्य आणि उपकरणे स्वदेशी आहेत.
१९६१ ते १९९७ या काळात भारतीय नौदलाने चालवलेल्या मॅजेस्टिक-श्रेणीच्या विमानवाहू जहाजावरून विक्रांतचे नाव देण्यात आले आहे.
हे जहाज 262 मीटर लांब आहे, त्यात महिला अधिकाऱ्यांना बसण्यासाठी खास केबिन्ससह सुमारे 1700 लोकांच्या क्रूसाठी 2,300 पेक्षा जास्त कप्पे डिझाइन केले आहेत.
हे जहाज नेटवर्क-केंद्रित वितरित डेटा प्रोसेसिंग आणि नियंत्रण प्रणाली आणि अत्याधुनिक शस्त्रे जसे की बराक एलआर-एसएएम (लाँग-रेंज पृष्ठभाग-ते-एअर क्षेपणास्त्र) आणि सेन्सर्ससह असंख्य उच्च-अंत तंत्रज्ञानाने सुसज्ज आहे. .
ही मेड-इन-इंडिया युद्धनौका आहे.
विमानवाहू युद्धनौका तयार करण्याची क्षमता सध्या फक्त पाच किंवा सहा राष्ट्रांकडे आहे. भारत आता या एलिट क्लबमध्ये सामील झाला आहे.
भारताची पूर्वीची विमानवाहू जहाजे ब्रिटीशांनी किंवा रशियन लोकांनी बांधली होती.
INS विक्रमादित्य, सध्या नौदलाची एकमेव विमानवाहू वाहक जी 2013 मध्ये कार्यान्वित झाली होती, ती सोव्हिएत-रशियन अॅडमिरल गोर्शकोव्ह म्हणून सुरू झाली.
देशाचे दोन पूर्वीचे वाहक, INS विक्रांत आणि INS विराट हे अनुक्रमे 1961 आणि 1987 मध्ये नौदलात दाखल होण्यापूर्वी ब्रिटिश-निर्मित HMS हरक्यूलिस आणि HMS हर्मीस होते.
INS विक्रांतची इतर महत्त्वाची वैशिष्ट्ये
विक्रांत ही भारतातील पहिली विमानवाहू युद्धनौका आहे ज्याची रचना आणि निर्मिती केली गेली आहे. त्यात 76% पेक्षा जास्त साहित्य आणि उपकरणे आहेत जी स्वदेशी आहेत.जहाजात 2400 पेक्षा जास्त कंपार्टमेंट आहेत. त्याची 7,500 नॉटिकल मैल सहनशक्तीसह 28 नॉट्सची कमाल डिझाइन केलेली गती आहे जी सुमारे 14,000 किमीच्या समतुल्य आहे. सुमारे 16,000 क्रू मेंबर्स कॅरियरमध्ये बसू शकतात. यात सुमारे ३० विमाने बसू शकतात. त्यात महिला अधिकारी आणि खलाशांना बसण्यासाठी खास केबिन देखील आहेत.
यात 16 खाटांचे हॉस्पिटल आणि एक इमर्जन्सी मेडिकल केअर युनिटसह इंटेन्सिव्ह केअर युनिट, रेडिओलॉजी विंग आणि इतर वैद्यकीय सुविधा आहेत. STOBAR (शॉर्ट टेक-ऑफ बट अरेस्टेड लँडिंग) या नावाने ओळखल्या जाणार्या नवीन विमान-ऑपरेशन मोडचा वापर करून, वाहक विमान सुरू करण्यासाठी स्की-जंप आणि जहाजावर त्यांच्या पुनर्प्राप्तीसाठी ‘अरेस्टर वायर्स’च्या संचासह सुसज्ज आहे.
आयएनएस विक्रांतचे महत्त्व
INS विक्रांतच्या प्रक्षेपणामुळे, भारत देखील युएस, रशिया, फ्रान्स, ब्रिटन आणि चीन या राष्ट्रांच्या उच्चभ्रू गटात सामील झाला आहे – जे विमानवाहू जहाजांची रचना आणि बांधकाम करण्यास सक्षम आहेत. तसेच, पूर्णपणे लोड केल्यावर 43,000 टन विस्थापनासह, INS विक्रांत जगातील वाहक किंवा वाहक वर्गांमध्ये सातव्या क्रमांकावर आहे.
भारताला दुसरी विमानवाहू युद्धनौका का तयार करायची आहे?
गेल्या काही वर्षांपासून, शीर्ष कमांडर रशियन वंशाच्या कीव-श्रेणीच्या आयएनएस विक्रमादित्य आणि आयएनएस विक्रांत व्यतिरिक्त तिसऱ्या वाहकाचा आग्रह धरत आहेत. जर तिसरा रिफिटमध्ये असेल तर भारतासाठी कोणत्याही वेळी दोन वाहक असण्याची कल्पना आहे. त्यानुसार, स्वदेशी विमानवाहू वाहक-II चे नाव INS विशाल असे सुमारे 65,000 टनांचे प्रस्तावित विस्थापन असेल, जे यूकेच्या राणी एलिझाबेथ-श्रेणीच्या वाहकांच्या बरोबरीचे असेल.
Read this —
- कोण आहे IAS पूजा खेडकर? व्हीआयपी मागण्या करणाऱ्या आयएएस प्रशिक्षणार्थीं चर्चेत
- Who Is Manu Bhaker।कोन आहे मनु भाकर पॅरिस ऑलिम्पिक 2024 मध्ये इतिहास रचणारी भारताची स्टार नेमबाज
- समग्र शिक्षा अभियानांतर्गत कर्मचाऱ्यांना सेवेत सामावून घेण्याबाबत अभ्यास समिती-मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांच्या अध्यक्षतेखाली बैठकीत निर्णय
- ZP Teacher Transfer | जि. प.शिक्षकांच्या ऑनलाईन बदल्या बाबत सुधारित शासन निर्णय
- पंतप्रधान नरेंद्र मोदी 3.0 72 मंत्र्यांसह, मंत्रिमंडळात 9 नवीन चेहरे | Modi 3.0 With 72 Ministers Takes Oath, 9 New Faces In Cabinet
INS विक्रांतची संपूर्ण कथा आणि भारताला आधीच दुसरी विमानवाहू युद्धनौका का तयार करायची आहे
