मुंबई, ३ जून २०२५ – पर्यावरण संरक्षण आणि हवेची शुद्धता राखण्यासाठी झाडांचे महत्त्व अनन्यसाधारण आहे. विशेषतः भारतात आढळणारी काही झाडे केवळ पर्यावरणाला शुद्ध ठेवत नाहीत, तर लाखो ऑक्सिजन सिलिंडरपेक्षा जास्त ऑक्सिजन निर्मिती करतात. यामुळे ही झाडे पर्यावरणीय आणि औषधी दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वाची ठरतात. खालील सहा झाडे त्यांच्या ऑक्सिजन निर्मितीच्या आणि पर्यावरण संरक्षणातील योगदानासाठी विशेष ओळखली जातात. भारतात कोरोनाच्या दुसऱ्या लाटेमुळे गंभीर परिस्थिती निर्माण झाली आहे. रुग्णालयात बेड्स, ऑक्सिजनची (Oxygen) मोठी कमतरता आहे. Six trees that give more oxygen than millions of oxygen cylinders
जाणकारांनी दिलेल्या माहितीनुसार, जर ही 6 झाडं अधिकाधिक लावली गेली असती, तर देशात ऑक्सिजनची कमतरता भासली नसती. आधी झाडांपासून ऑक्सिजन मिळत होता, आता फॅक्टरीमध्ये याची निर्मिती करावी लागते. वेळेसह आधुनिक होणाऱ्या जगात झाडांची मोठी कत्तल केली गेली, त्याचाच परिणाम पर्यावरणात ऑक्सिजन कमतरता निर्माण झाली. जर जगात झाडचं नसतील, तर कितीही फॅक्टरी लावल्या, तरी ऑक्सिजन कमीच पडणार असल्याचं जाणकारांचं म्हणणं आहे. जाणकारांनी झाडांबद्दल माहित देत, सर्वांनी जागरूक होऊन ही 6 झाडं लावण्याचं सांगितलं आहे. These 6 trees produce more oxygen than millions of cylinders
१. पीपल (Ficus religiosa)
पीपल हे हिंदू आणि बौद्ध धर्मात पवित्र मानले जाणारे झाड आहे. हे झाड विशेष आहे कारण ते दिवस-रात्र ऑक्सिजन निर्माण करते. हवेतून कार्बन डायऑक्साइड आणि इतर हानिकारक वायू शोषून घेऊन मोठ्या प्रमाणात ऑक्सिजन सोडते. याच्या पानांचा उपयोग दमा, बद्धकोष्ठता आणि मधुमेह यासारख्या आजारांवर आयुर्वेदिक उपचारांसाठी होतो. आयुर्मान: ८००-१५०० वर्षे, काही झाडे ३००० वर्षांपर्यंत जगतात.
२. वड (Ficus benghalensis)
भारताचे राष्ट्रीय वृक्ष असलेले वडाचे झाड आपल्या विशाल छत्रामुळे मोठ्या प्रमाणात ऑक्सिजन निर्मिती करते. हे हवेची शुद्धता राखते आणि कार्बन डायऑक्साइड कमी करते. याच्या औषधी गुणधर्मांमुळे याचा उपयोग आयुर्वेदात केला जातो. आयुर्मान: शेकडो ते हजारो वर्षे.
३. निंब (Azadirachta indica)
नीम म्हणून ओळखले जाणारे निंब हे सदाहरित झाड आहे. हे हवेतून कार्बन डायऑक्साइड आणि सल्फर डायऑक्साइडसारखे हानिकारक वायू शोषून घेते आणि ऑक्सिजन सोडते. नीमच्या पानांचा उपयोग नैसर्गिक कीटकनाशक म्हणून तसेच त्वचेचे आजार, यकृताच्या समस्या आणि रक्तदाब नियंत्रित करण्यासाठी होतो. आयुर्मान: १५०-२०० वर्षे.
४. अशोक (Saraca asoca)
अशोक हे सदाहरित झाड हवेतून दूषित वायू शोषून घेते आणि ऑक्सिजन निर्मितीला प्रोत्साहन देते. याला धार्मिक आणि औषधी महत्त्व आहे, विशेषतः आयुर्वेदात. आयुर्मान: ५०-१०० वर्षे.
५. अर्जुन (Terminalia arjuna)
अर्जुनाचे झाड हवेची शुद्धता राखण्यास मदत करते आणि त्याच्या सालीचा उपयोग हृदयरोग, रक्तदाब आणि कोलेस्ट्रॉल नियंत्रित करण्यासाठी आयुर्वेदात केला जातो. आयुर्मान: ५०-१०० वर्षे.
६. जांभूळ (Syzygium cumini)
जांभूळ हे उष्णकटिबंधीय झाड आहे, जे मोठ्या प्रमाणात ऑक्सिजन सोडते. याची फळे, पाने आणि साल यांचा उपयोग मधुमेह, पचनसंस्था आणि त्वचेच्या समस्यांवर उपचारासाठी होतो. आयुर्मान: सुमारे १०० वर्षे.
पर्यावरणीय महत्त्व आणि आवाहन
तज्ञांचे मत आहे की, या झाडांचे मोठ्या प्रमाणात रोपण केल्यास ऑक्सिजनच्या कमतरतेची समस्या उद्भवणार नाही. एक परिपक्व झाड दरवर्षी सुमारे २६० पौंड (११८ किलो) ऑक्सिजन निर्माण करू शकते, जे २-४ लोकांच्या दैनंदिन गरजांसाठी पुरेसे आहे. विशेषतः पीपल आणि वड ही झाडे त्यांच्या दीर्घ आयुर्मानामुळे आणि रात्रंदिवस ऑक्सिजन निर्मितीच्या क्षमतेमुळे विशेष आहेत. पर्यावरण तज्ञांनी सांगितले की, जर प्रत्येकाने आपल्या परिसरात, कॉलनीत किंवा गावात या झाडांचे रोपण केले, तर हवेची गुणवत्ता सुधारेल आणि पर्यावरण संतुलित राहील. “आपण आज एक झाड लावले, तर उद्या आपल्या पुढच्या पिढीला शुद्ध हवा मिळेल,” असे पर्यावरण अभ्यासक डॉ. अनिल पाटील यांनी सांगितले.
समाजाला आवाहन
या झाडांचे रोपण करणे हा पर्यावरण संरक्षणाचा एक सोपा आणि प्रभावी मार्ग आहे. स्थानिक प्रशासन, स्वयंसेवी संस्था आणि नागरिकांनी एकत्र येऊन वृक्षारोपण मोहिमांना प्रोत्साहन द्यावे. आपल्या घराजवळ, शाळांमध्ये, उद्यानांमध्ये आणि रस्त्यांच्या कडेला ही झाडे लावून पर्यावरणाला शुद्ध ठेवण्यासाठी योगदान द्या.