पन्नास वर्षातील सर्वात मोठी कारवाई छत्रपती संभाजीनगर महापालिकेची अतिक्रमण हटाव मोहीम: शहरातील रस्त्यांना मोकळा श्वास
छत्रपती संभाजीनगर, ज्याला मराठवाड्याची सांस्कृतिक आणि औद्योगिक राजधानी म्हणून ओळखले जाते, हे शहर ऐतिहासिक वारसा आणि आधुनिक विकास यांचा अनोखा संगम आहे. मात्र, गेल्या काही वर्षांपासून शहरातील रस्त्यांवरील वाढत्या अतिक्रमणांमुळे वाहतूक कोंडी, अस्वच्छता आणि नागरिकांचा असुविधा वाढत होत्या. या समस्येला तोंड देण्यासाठी छत्रपती संभाजीनगर महानगरपालिका (CSMC) आणि शहर पोलीस यांनी संयुक्तपणे 2025 मध्ये एक व्यापक अतिक्रमण हटाव मोहीम हाती घेतली आहे. ही मोहीम शहरातील रस्त्यांना मोकळा श्वास देण्यासाठी आणि नागरिकांना सुविधाजनक दळणवळण उपलब्ध करून देण्यासाठी राबवली जात आहे. या लेखात या मोहिमेचा सविस्तर आढावा घेतला आहे. Chhatrapati Sambhajinagar Municipal Corporation’s encroachment removal campaign
मोहिमेची पार्श्वभूमी
छत्रपती संभाजीनगर शहर हे मराठवाड्याचे प्रशासकीय केंद्र असून, येथील जालना रोड, पैठण रोड, अंगुरीबाग, रंगारगल्ली यासारख्या प्रमुख भागांमध्ये अतिक्रमणाची समस्या गंभीर बनली होती. रस्त्यांवर अनधिकृत दुकाने, गाळे, तात्पुरती बांधकामे आणि फेरीवाले यांच्यामुळे रस्त्यांची रुंदी कमी होऊन वाहतूक कोंडी आणि अपघातांचे प्रमाण वाढले होते. यामुळे शहरातील नागरिकांमध्ये असंतोष वाढत होता. याच पार्श्वभूमीवर, छत्रपती संभाजीनगर महानगरपालिकेने रस्त्यांना अतिक्रमणमुक्त करण्याचा निर्णय घेतला आणि जून 2025 मध्ये मोठ्या प्रमाणावर कारवाईला सुरुवात केली.
मोहिमेची व्याप्ती आणि नियोजन
ही अतिक्रमण हटाव मोहीम गेल्या 50 वर्षांतील सर्वात मोठी कारवाई मानली जात आहे. यामध्ये महानगरपालिकेचे कर्मचारी, शहर पोलीस आणि यांत्रिक साधनांचा समन्वयाने वापर केला गेला आहे. काही प्रमुख तथ्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- मनुष्यबळ आणि संसाधने:
- मोहिमेत 350 महापालिका कर्मचारी, 200 पोलीस आणि 20 जेसीबी (JCB) यांचा समावेश आहे.
- जालना रोडवरील अतिक्रमण हटवण्यासाठी 26 ऑक्टोबर 2025 रोजी विशेष मोहीम हाती घेण्यात आली, ज्यामध्ये 200 मनपा कर्मचारी आणि 500 पोलिसांनी भाग घेतला.
- लक्ष्यित क्षेत्रे:
- जालना रोड: बाबा पंप ते सेव्हनहिल पर्यंत 45 मीटर आणि सेव्हनहिल ते केंब्रिज चौकापर्यंत 60 मीटर रुंदीचे रस्ते तयार करण्याचे उद्दिष्ट आहे.
- मुकुंदवाडी ते केंब्रिज चौक: या भागात 490 अतिक्रमणे हटवण्यात आली.
- अंगुरीबाग आणि रंगारगल्ली: या भागात पाडापाडीची मोठी कारवाई झाली.
- पैठण रोड: येथेही अतिक्रमण हटवण्याची कारवाई प्रस्तावित आहे.
- प्रमुख स्थळांचा अपवाद:
- जालना रोडवरील हॉटेल रामा, अजिंठा ॲम्बेसेडर, लेमनट्री आणि जिमखाना यासारख्या मोठ्या व्यावसायिक संस्थांना या कारवाईतून वगळण्यात आले आहे.
मोहिमेची अंमलबजावणी
मोहीम राबवताना महानगरपालिका आणि पोलिसांनी संयुक्तपणे काटेकोर नियोजन केले. अतिक्रमण हटवण्यापूर्वी संबंधितांना नोटिसा बजावण्यात आल्या आणि त्यांना स्वतःहून अतिक्रमणे हटवण्याची संधी देण्यात आली. मात्र, ज्यांनी नोटिसांचे पालन केले नाही, त्यांच्यावर जेसीबीद्वारे कारवाई करण्यात आली. केंब्रिज चौकापासून मुकुंदवाडीपर्यंत रस्त्याच्या दोन्ही बाजूंना एकाच वेळी कारवाईला सुरुवात झाली, ज्यामुळे मोहिमेची गती आणि परिणामकारकता वाढली.
नागरिकांचा प्रतिसाद आणि विवाद
या मोहिमेला नागरिकांचा संमिश्र प्रतिसाद मिळाला आहे:
- सकारात्मक प्रतिसाद: अनेक नागरिकांनी रस्त्यांवरील अतिक्रमणे हटवल्याने वाहतूक कोंडी कमी होईल आणि शहर स्वच्छ आणि सुंदर दिसेल, अशी अपेक्षा व्यक्त केली आहे.
- विरोध आणि राडा: काही नागरिकांनी, विशेषतः ज्यांचे दुकाने आणि गाळे हटवण्यात आले, त्यांनी या कारवाईला विरोध केला. 22 जून 2025 रोजी, अतिक्रमण हटाव मोहिमेदरम्यान राजस्थानच्या राज्यपालांच्या ताफ्याला अडवण्यात आले, ज्यामुळे तणाव निर्माण झाला. यामुळे काही काळ स्थानिक पातळीवर राजकीय वादही उद्भवला.
मोहिमेचे परिणाम
- वाहतूक सुधारणा: जालना रोड आणि इतर प्रमुख रस्त्यांवरील अतिक्रमणे हटवल्याने वाहतुकीला मोकळा श्वास मिळाला आहे. रस्त्यांची रुंदी वाढल्याने अपघातांचे प्रमाण कमी होण्याची शक्यता आहे.
- शहराचे सौंदर्य: अतिक्रमणमुक्त रस्त्यांमुळे शहराचे सौंदर्य वाढले असून, पर्यटकांसाठी हे शहर अधिक आकर्षक बनले आहे.
- प्रशासकीय दक्षता: या मोहिमेने महानगरपालिका आणि पोलिसांच्या समन्वयाचे महत्त्व अधोरेखित केले आहे.
आव्हाने आणि भविष्यातील दिशा
अतिक्रमण हटाव मोहीम यशस्वी असली तरी, काही आव्हाने कायम आहेत:
- पुनरतिक्रमणाचा धोका: यापूर्वी अनेकदा अतिक्रमण हटवण्यात आले, परंतु काही काळानंतर पुन्हा अतिक्रमणे होतात. यासाठी प्रशासनाला सातत्यपूर्ण दक्षता ठेवावी लागेल.
- नागरिकांचा सहभाग: नागरिकांना अतिक्रमण टाळण्यासाठी शिक्षित करणे आणि त्यांचा सहभाग वाढवणे गरजेचे आहे.
- कायमस्वरूपी उपाय: अतिक्रमण करणाऱ्यांसाठी पर्यायी जागा किंवा पुनर्वसन योजना राबवणे आवश्यक आहे, जेणेकरून त्यांचे उपजीविकेचे साधन बंद होणार नाही.
निष्कर्ष
छत्रपती संभाजीनगर महानगरपालिकेची अतिक्रमण हटाव मोहीम ही शहराच्या विकासासाठी एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. या मोहिमेमुळे रस्त्यांवरील वाहतूक कोंडी कमी होण्यास मदत झाली असून, शहराच्या सौंदर्यातही भर पडली आहे. मात्र, ही मोहीम यशस्वी ठरावी यासाठी प्रशासनाला सातत्यपूर्ण प्रयत्न करावे लागतील आणि नागरिकांचा सहभागही तितकाच महत्त्वाचा आहे. छत्रपती संभाजीनगर हे केवळ ऐतिहासिक वारसा आणि पर्यटनाचे केंद्र नसून, आधुनिक आणि सुसंघटित शहर म्हणूनही उदयास येत आहे. या मोहिमेच्या यशस्वीतेद्वारे शहर एका नव्या विकासाच्या दिशेने वाटचाल करत आहे.
